Το έπος του Γουέμπλεϊ (1971): Όταν ο Παναθηναϊκός έγραψε ιστορία...

Σαν σήμερα, 2 Ιουνίου, 43 χρόνια πριν, ο Παναθηναϊκός, αγωνίστηκε στον τελικό του τότε Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης, με αντίπαλο τον Άγιαξ!

Στις παρακάτω γραμμές, μια ξεχωριστή αφήγηση όλης εκείνης της αξέχαστης πορείας του "τριφυλλιού", μέχρι το Γουέμπλεϊ. Μια αφήγηση αποτέλεσμα λογοτεχνικής έμπνευσης, που όμως θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν πραγματική. Από έναν πατέρα στο γιο του...

«... Από το Λίβερπουλ στο Βελιγράδι και στο Γουέμπλεϊ πανικός. Σαν αστραπή μες στο σκοτάδι, του Πούσκας ο Παναθηναϊκός...»

«Και να ξερες, πόσα μου θυμίζει αυτό το τραγούδι...». Τα λόγια του πατέρα, ήταν σαφέστατα. «Ήταν άλλες εποχές τότε αγόρι μου. Οι συνταγματάρχες είχαν επιβάλλει τους δικούς τους νόμους και όλοι μας περνάγαμε δύσκολες ώρες. Κι όμως... Ο Θεός δεν μας ξέχασε. Και – τι ειρωνεία αλήθεια – μας έστειλε έναν «Καλπάζοντα» Συνταγματάρχη για να τους βάλει στη θέση τους. Ολα ξεκίνησαν εκείνο το Σεπτέμβρη. Ηδη, το κλίμα στη χώρα μας είχε βαρύνει ακόμη περισσότερο, μετά τον θάνατο του Κύπριου Γ. Τσικουρή, αλλά κι αυτής της Ιταλίδας – να δεις πως τη έλεγαν – Αντζε Αντζε, Αντζελόνι, το θυμήθηκα. Ηταν 2 του μήνα και το  αυτοκίνητό τους, είχε εκραγεί. Προσπάθησαν να πλήξουν την αμερικανική πρεσβεία. Είχε φυσικά δημιουργηθεί μεγάλο θέμα. Δύο βδομάδες μετά, την ημέρα του πρώτου αγώνα  με τη Ζενές Ες κι ακόμα για εκείνη την ιστορία συζητούσαν. Ολα αυτά όμως, μέχρι να ξεκινήσει ο αγώνας. Στο Λουξεμβούργο, οι «πράσινοι» κατάφεραν να τραβήξουν τα βλέμματα πάνω τους. Προσπαθούσα να μάθω το σκορ. Γρήγορα, έγινε γνωστό ότι οι παίκτες του Πούσκας είχαν προηγηθεί από νωρίς, με τον Αντώνη Αντωνιάδη. Αλήθεια τι παίκτης κι αυτός...».

«Και τελικά κερδίσαμε μπαμπά, έτσι δεν είναι;». Ο γιος ρουφούσε την κάθε λέξη που άκουγε. «Ναι αγόρι μου. 2-1. Ο Ελευθεράκης ήταν που μας είχε δώσει τη νίκη. Αλλά τα πανηγύρια δεν κράτησαν πολύ. Ολοι εμείς οι απλοί άνθρωποι, ξαναπέσαμε στο πένθος, μόλις δύο μέρες μετά. Ενα νέο παλικάρι, αντιδρώντας στη χούντα, είχε θέσει τέρμα στη ζωή του. Φοιτητής ήταν, Κώστα τον έλεγαν. Κώστα Γεωργάκη. Αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα. Και σα να μην έφτανε αυτό, οι Συνταγματάρχες, λες και ήθελαν να διασκεδάσουν, να σπάσουν πλάκα με το χαμό αυτού του παλικαριού, μια μέρα μετά ανήγγειλαν την ίδρυση Κοινοβουλίου. Ντρέπομαι και που το λέω. Αυτή η «Συμβουλευτική Επιτροπή Νομοθετικής Εργασίας», έτσι την έλεγαν, ήταν προσβολή στη νοημοσύνη μας. Τι θράσος είχαν αλήθεια να θέλουν να τη λένε και βουλή».

Ο πατέρας ήπιε μια γουλιά από τον καφέ του και συνέχισε: «Ο Σεπτέμβρης τελείωνε κι εγώ δεν άντεχα άλλο παιδί μου. Ένιωθα ότι πνιγόμουν. Η ρεβάνς της 30^ης και ύστατης ημέρας του μήνα, ήταν η τέλεια ευκαιρία για να ξεφύγω. Και ο Παναθηναϊκός δεν με απογοήτευσε. Πέντε γκολ ήταν άλλωστε αυτά. Τέσσερα από τον Αντωνιάδη και ένα από τον Ελευθεράκη. Στις εξέδρες, ο κόσμος παραληρούσε. Και η πρόκριση στους «16» του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, ήταν γεγονός. Οι επόμενες ημέρες κύλησαν ήρεμα. Μάλιστα, είχε βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες και η υπέροχη «Αναπαράσταση» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Είχαμε πάει με τη μητέρα σου και την είδαμε.

Το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου είχε πάντως αμιγώς αθλητικό χρώμα. Αρχικά, ήταν ο αγώνας μας με την Σλόβαν Μπρατισλάβας στη Λεωφόρο. Το εύκολο 3-0 του Παναθηναϊκού, ήταν ακόμα μια ευκαιρία, τόσο για εμένα, όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο πιστεύω, να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της Χούντας. Μια ρουτίνα, που είχε αρχίσει και γινόταν επικίνδυνη, αφού οι αντιδράσεις μας είχαν αρχίσει να μειώνονται. Και σίγουρα, αυτό δεν ήταν καλό. Λίγο καιρό αργότερα, 24 του μήνα πρέπει να ήταν, ήρθε η δεύτερη μεγάλη χαρά. Ο Χρήστος ο Παπανικολάου, έκανε παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα επί κοντώ, με 5.49μ. Το βλέπαμε και δεν το πιστεύαμε. Πρώτη φορά που η χώρα μας, είχε έναν παγκόσμιο ρέκορντμαν. Σύντομα, ήρθε και η ώρα του επαναληπτικού με τη Σλόβαν. Διανύαμε ήδη την 4^η ημέρα του Νοέμβρη. Η ομάδα του Πούσκας έχασε με 2-1. Αλλά η πρόκριση στους «8», ήταν δική της. Μια ακόμα δόση καθαρού αέρα, στις μουντές ημέρες που ζούσαμε. Βέβαια, ακόμα και τότε, κανείς μας δεν μπορούσε να φανταστεί τη συνέχεια»...

Και ποιος ήταν ο επόμενος αντίπαλος του «τριφυλλιού» πατέρα; Ο νεαρός γιος, ήταν ανυπόμονος να μάθει και άλλα. Άλλωστε το έπος του Γουέμπλεϊ, δεν το είχε ζήσει. Ένιωθε όμως σα να ήταν εκεί, με τη διήγηση του πατέρα του. Και ναι, η αλήθεια είναι ότι τον ζήλευε κιόλας, που ήταν παρών σ’ εκείνες τις αλησμόνητες στιγμές.

«Η Έβερτον. Από τις καλύτερες αγγλικές ομάδες της εποχής. Όμως μέχρι να φτάσουμε στις 9 Μαρτίου του 1971 και στο θριαμβευτικό 1-1, μέσα στην έδρα των αντιπάλων μας, είχαν μεσολαβήσει πολλά. Η νέα χρονιά, δε μπήκε με τον καλύτερο τρόπο. Στα τέλη του Γενάρη, η χώρα μας διαγράφηκε από την Ευρωπαϊκή Βουλή. Οι στιγμές, ήταν πράγματι δραματικές. Αλλά και μόλις μια μέρα πριν τον αγώνα, είχε αρχίσει η τραγωδία της Κύπρου. Είχε γίνει απόπειρα δολοφονίας κατά του ηγέτη της χώρας, του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Και μάλιστα μέσα στο προεδρικό ελικόπτερο. Τι θράσος κι αυτό. Η Χούντα είχε φυσικά παίξει τον ρόλο της κι εκεί. Άλλωστε, δικοί της άνθρωποι φαίνεται πως ήταν οι παραλίγο δολοφόνοι. Η εμφάνιση του Παναθηναϊκού, ήταν απλά μια «αχτίδα φωτός» στα τόσα προβλήματα. Γρήγορα, επιστρέψαμε στην σκληρή πραγματικότητα. Ήταν 15 Μαρτίου, όταν τιμωρήθηκαν με αρκετά βαριές ποινές, τέσσερα μέλη του «Ελληνικού Απελευθερωτικού Στρατού». Την ίδια μέρα, μάθαμε ότι δολοφονήθηκε ο φερόμενος ως οργανωτής του σχεδίου δολοφονίας του Μακαρίου, Πολύκαρπος Γεωρκάτζης. Ο μήνας έμελλε να κλείσει όμως με μια μεγάλη χαρά. Τα παλικάρια του Πούσκας μας έκαναν εθνικά υπερήφανους. Και μην το θεωρείς υπερβολικό αυτό που λέω παιδί μου. Τότε, τέτοιες στιγμές ήταν πραγματικό «βάλσαμο» για όλους μας. Ήμουν μέσα στη «Λεωφόρο». Το ματς έληξε 0-0 και ο Παναθηναϊκός προκρίθηκε στα ημιτελικά. Το τι έγινε με το σφύριγμα της λήξης δεν είναι δυνατό να σου το περιγράψω. Όλοι όσοι ήμασταν στο γήπεδο νιώσαμε για λίγο ότι βρισκόμασταν σε έναν άλλο κόσμο. Έναν κόσμο ιδανικό. Που δεν καταπατούσε τις ελευθερίες και τα δικαιώματά κανενός ανθρώπου. Δε θα ξεχάσω ποτέ όσο ζω την 24^η Μαρτίου του 1971. Η επόμενη ημέρα, ήταν η επέτειος της απελευθέρωσης μας από τον τουρκικό ζυγό. Η επέτειος της Επανάστασης του 1821. Οποία ειρωνεία εκείνα τα χρόνια να μιλά κανείς για απελευθέρωση...».

«Δύσκολα χρόνια έζησες πατέρα». Η φωνή του γιου, ακουγόταν σπασμένη. Ίσως να ήταν συγκινημένος. Παρότι δεν τα έζησε εκείνα τα χρόνια, χάρη στον πατέρα του, ένιωσε για λίγο μέρος τους. Και τα συναισθήματά του, ήταν ανάμικτα. Οργή από τη μία, για την ντροπιαστική περίοδο της Χούντας, χαρά από την άλλη για τη «χρυσή» σελίδα που έγραψε ο Παναθηναϊκός και που επισκίασε ακόμα κι αυτούς τους Συνταγματάρχες.

«Η κατάσταση στην Κύπρο είχε αρχίσει να ξεφεύγει», συνέχισε ο πατέρας τη διήγηση του. «Ο Γρίβας, δηλωμένος εχθρός του Μακάριου, και μετέπειτα ιδρυτής της ΕΟΚΑ Β’, ήθελε να επιστρέψει στην Κύπρο. Και στις 5 εκείνου του Απρίλη, σε μεγάλη συγκέντρωσή του, έκανε γνωστούς τους σκοπούς του. Κι ενώ όλοι μας παρακολουθούσαμε με κομμένη την ανάσα το θρίλερ της Κύπρου, στις 14 του μήνα, ήρθε μια, ίσως αναπάντεχη απογοήτευση. Ο Παναθηναϊκός συνετρίβη με 4-1 από τον Ερυθρό Αστέρα στο Βελιγράδι και η διέξοδος που όλοι αναζητούσαμε, φαινόταν να κλείνει πρόωρα. Όμως η ελπίδα μέσα μας, δεν είχε πεθάνει ακόμη. Δύο εβδομάδες αργότερα, ήμουν και πάλι στη Λεωφόρο, αναμένοντας το θαύμα. Τι στιγμές κι εκείνες! Το τελικό 3-0, μας βρήκε να πανηγυρίζουμε έξαλλα. Για μας η Χούντα είχε μπει στο περιθώριο, έστω και προσωρινά. Και είναι τουλάχιστον άθλιο το γεγονός ότι προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την πρόκριση του Παναθηναϊκού στον τελικό. Χάρισε τα χρέη στην ομάδα, κίνηση σίγουρα προπαγανδιστική. Με αποτέλεσμα πολλοί μέχρι σήμερα να θεωρούν «κάλπικο» το έπος του Γουέμπλεϊ. Όμως, όλα αυτά δεν στάθηκαν ικανά να αμαυρώσουν τον απόλυτα δίκαιο, στα μάτια όλων των υγιώς σκεπτόμενων φιλάθλων της εποχής, θρίαμβο των παικτών του Πούσκας. Πρέπει να ήταν ο μοναδικός... Συνταγματάρχης, που λατρεύτηκε κατά την περίοδο της Χούντας στην Ελλάδα.

Μετράγαμε τις μέρες για να έρθει η 2^α Ιουνίου, ημερομηνία του μεγάλου τελικού, που θα γινόταν στο θρυλικό Γουέμπλεϊ, κόντρα στον ασυναγώνιστο Άγιαξ της εποχής, τον «Αίαντα», του μεγάλου εκείνου παίκτη, που άκουγε στο όνομα Γιόχαν Κρόιφ. Και τελικά η μεγάλη μέρα έφτασε. Όλοι μας καρφωμένοι στις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα. Και μπορεί ο Παναθηναϊκός να ηττήθηκε με 2-0, όμως κανείς δεν στενοχωρήθηκε. Όλοι μας νιώθαμε μια απέραντη χαρά. Θεωρούσαμε ότι οι παίκτες του «τριφυλλιού», όλοι τους απλοί άνθρωποι, βιοπαλαιστές, που αγωνιζόντουσαν για τη φανέλα, για μια πορτοκαλάδα, είχαν δώσει τη δική τους απάντηση τους Συνταγματάρχες. Η χώρα μας, είχε βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας, είχε γίνει θέμα συζήτησης παγκοσμίως κι όχι για τη Χούντα, όπως ίσως θα περίμενε κανείς. Κι αυτό ήταν μια νίκη, που ισοδυναμούσε με δέκα κύπελλα πρωταθλητριών. Ναι. Στα μάτια μας, τα «παιδιά» του Πούσκας, ήταν πρωταθλητές Ευρώπης...».

Ο γιος, αγκάλιασε τον πατέρα του. Ένιωθε ευγνώμων για το «ταξίδι» στο χρόνο που του χάρισε. Κι ένιωθε περήφανος που ο πατέρας του, ήταν ένας από τους κοινωνούς εκείνης της μεγάλης πορείας, εκείνης της «χρυσής» στιγμής του Παναθηναϊκού...

*** Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο, "Ομάδες που έγραψαν ιστορία: "Το Τριφύλλι της Λεωφόρου", το οποίο είναι αφιερωμένο στην ιστορία του Παναθηναϊκού. 

(Εκδόσεις "Παπαδόπουλος", Α' Έκδοση 2007 - Οργάνωση σειράς: Μάνος Κοντολέων, Κείμενα: Δομήνικος Κοντολέων, Χρήστος Φασούλας, Σκίτσα: Στάθης).

Δείτε στο παρακάτω βίντεο, τα σημαντικότερα στιγμιότυπα από τον τελικό του Γουέμπλεϊ, ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Άγιαξ